De toekomst van het Nieuwe Bouwen
07.06.2019, 13:15 - 17:30 uur
Symposium in Dutch

De architecten van het Nieuwe Bouwen geloofden in de verworvenheden van de moderne tijd en in de mogelijkheden deze in te zetten t.b.v. maatschappelijke vooruitgang. Maar wat verstaan we precies onder het Nieuwe Bouwen? Wat valt er nu, zo’n honderd jaar na de opkomst ervan, nog te bespeuren van de daadkracht en de idealen van deze beweging? De wereld, onze maatschappij en de technologie zijn ook een eeuw verder. Hoe vertaal je de uitgangspunten en ambities van toen naar het nu en wat kunnen we ermee in de toekomst?  

De architecten van het Nieuwe Bouwen geloofden in de verworvenheden van de moderne tijd en in de mogelijkheden deze in te zetten ten behoeve van maatschappelijke vooruitgang. Zij waren van mening dat de grote bevolkingsaanwas, begin vorige eeuw, nooit adequaat gehuisvest kon worden als werd vastgehouden aan de gebruikelijke manier van bouwen. In hun gedachtengoed stonden functionaliteit, standaardisatie en schaalvergroting centraal. Nieuwe technieken maakten het hen vervolgens mogelijk om efficiënte en hygiënisch verantwoorde woningen, scholen, fabrieken en kantoren te bouwen, waarbij zij zich vooral richtten op doelmatigheid.

Vanaf het moment van ontstaan, omstreeks 1920, heeft het Nieuwe Bouwen grote invloed gehad op de Nederlandse architectuur, stedenbouw en verwante disciplines en daarmee werd tot ver over de Nederlandse grenzen de aandacht getrokken. En, zoals ook elders in Europa, liepen de ontwikkelingen parallel met vernieuwingen in de literatuur, beeldende kunst en muziek.

Centrum het Nieuwe Bouwen heeft als doel: het stimuleren van onderzoek naar en het bieden van informatie over de achtergronden, de ontwerpers, de (steden)bouwkundige plannen en de interieurs en meubels die tot het Nieuwe Bouwen en verwante bewegingen in binnen- en buitenland worden gerekend. Daarnaast is het van belang het gedachtengoed, het idealisme en het engagement onder de destijds betrokkenen te onderzoeken, vast te leggen en toepasbaar te maken voor toekomstige generaties. 

Vragen als deze komen aan de orde tijdens het Nederlandstalige symposium De toekomst van het Nieuwe Bouwen, georganiseerd door Centrum het Nieuwe Bouwen i.s.m. West Den Haag. 




Tijdens de bijeenkomst geven de oprichters en bestuursleden van Centrum het Nieuwe Bouwen in korte presentaties hun visie op de betekenis van het Nieuwe Bouwen, toen én nu. De bezoekers worden nadrukkelijk uitgenodigd tot reacties en onderlinge discussie.


Sprekers

Eric Vreedenburgh is architect en oprichter van Archipelontwerpers in Den Haag. Hij was verbonden aan de Interfaculteit Beeld en Geluid van het Koninklijk Conservatorium, de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en verrichte onderzoek aan de TU Delft. Hij publiceerde o.a. over het zogenaamde luchtgebonden bouwen, over hoogbouw en innovatie. In haar eerste fase was het Nieuwe Bouwen een oproep om het ‘verleden te overwinnen’ (aldus Mondriaan, 1927). We zijn nu een eeuw verder. Vanuit dit perspectief pleit Eric, in Het Nieuwe Bouwen 2.0, ervoor om niet om alleen terug te kijken, maar de blik vooral te richten op de toekomst. Onze maatschappij en technologie zijn geëvolueerd en daarmee zouden ook de ambities van het Nieuwe Bouwen geëvolueerd moeten zijn. Maar wat houdt dat in?

Jan Molema was jarenlang als docent en onderzoeker verbonden aan de Fac. Bouwkunde van de TU Delft en daarnaast werkzaam als architect. In 1987 promoveerde hij op het werk van Antonio Gaudí en richtte hij de Stichting Analyse van Gebouwen op. Voor de STAG heeft Jan diverse onderzoeken, publicaties en tentoonstellingen over het Nieuwe Bouwen geïnitieerd en verzorgd. In Hoe Jan Albarda zijn weg in de architectuur zocht. De smalle weg tussen avant-garde en traditionalisme gaat Jan Molema in op twee bijzondere torenontwerpen, door Albarda ontworpen in de periode 1945 – 1948. 

Aad Lambert is architect in Amsterdam. Hij werkte eerst tien jaar bij de gemeente Amsterdam in de organisatie van de stadsvernieuwing. Daarna startte hij in 1985 Lambert Architecten. Dit bureau werkt aan uiteenlopende opdrachten, groot en klein, van woningbouw tot zorginstelling, hotels en artsenpraktijken. Aad Lambert is daarnaast adviseur van de bouwadviesgroep van de Landelijke Huisartsen Vereniging. In zijn presentatie De smalle en de brede weg stipt Aad de actualiteit aan van de publicatie Architectuur van A. Boeken uit 1936. Boeken, een gedreven maar niet kritiekloos pleitbezorger van het Nieuwe Bouwen, belicht daarin het ontwerpen volgens de moeilijke, maar waardevolle “smalle weg”.

Suzy Leemans is architect, onderzoeker en auteur. Na jarenlang verbonden te zijn geweest aan Braaksma & Roos Architecten startte zij haar eigen bureau, Evenwijdig. Samen met Jan Molema publiceerde zij Jan Albarda en de Groep van Delft. Moderniteit in een behoudende omgeving (2010) en Bernard Bijvoet (1889-1979). Cher maître van de Nederlandse architectuur (2017). In Ontwikkeling Centrum het Nieuwe Bouwen, de (on)mogelijkheden op een rij geeft Suzy een toelichting op wat de oprichters en bestuursleden met het Centrum het Nieuwe Bouwen willen bereiken en wat daartoe de mogelijkheden zijn.

Adrie Barnhard is architect, onderzoeker en eigenaar van kiosques.nl (kioskenonderzoek). Tijdens haar studie was zij lid van de Duikergroep, o.l.v. docent Jan Molema, en mede-publicist van J. Duiker, bouwkundig ingenieur (1982). Naast haar architectenpraktijk is zij redacteur van Bouwen met Staal, adviseur ruimtelijke kwaliteit en (mede-)auteur van diverse publicaties. Sinds de opening, eind 2017, is zij incidenteel vrijwilliger voor het Van Eesteren Museum. In Leerling Meester. De waarde van essentie(s) uit een meester-leerlingcontact gaat Adrie in op de drijfveren die maken dat je wilt bijdragen aan kennisverspreiding over een beweging die zoveel anderen kennis bracht.

Lana du Croq is architect en medeoprichter van Du Croq van Zutphen architecten (DCVZ). Als praktiserend architect heeft ze ruime ervaring in het ontwerpen en ontwikkelen van concepten, visies voor prijsvragen en architectenselecties, bijzondere gebouwen en objecten. Haar ontwerpen omvatten onder meer woningbouwplannen, winkelcentra, interieurs, kunstobjecten en inrichting van de openbare ruimte.  In De laatste tweet van Johannes Duiker. De overdracht van Het Nieuwe Bouwen naar generatie Z verplaatst Lana de helden van het Nieuwe Bouwen naar de digitale wereld van generatie Z. Is het nog mogelijk om jonge generaties te enthousiasmeren voor het werk en het gedachtengoed van het Nieuwe Bouwen?