Hoera, West is weer open

...Mensen verdrongen zich rond de performance van Wannes Goetschalckx, een jonge Belgische kunstenaar die Helmling en Sondeijker ‘ontdekten’ tijdens zijn eindexamenexpositie op de HISK (Gent). De reden waarom belangstellenden drie rijen dik stonden om iets te zien? Er zijn nog weinig plaatsen in Den Haag waar ruimtelijke- en installatiekunstenaars hun werk in de omgeving van een galerie kunnen tonen. West is nieuw, een nieuw concept van eigenwijze en dappere kunstpioniers in een nieuwe ruimte.
Je moet er voor in de stemming zijn om een half uur lang naar een man op een gigantisch schommelend gevaarte te kijken. Gelukkig gaat het in ieder geval nog om een aangenaam ogende kunstenaar. Tijdens de opening had alleen de meest beleefde groep van de bezoekers zich tegen het einde nog niet omgedraaid op zoek naar een nieuw drankje. Maar omringd door minder afleiding ontstaat toch fascinatie voor deze kunstenaar die woest schommelend probeert zijn evenwicht te bewaren, die in onwaarschijnlijk kleine geometrisch gevormde gaten kruipt en met blokken die doen denken aan tangramstukken een mensfiguurtje bouwt. Ook de opnames van- en voorwerpen uit eerdere performances boeien. Op beurzen schijnt het voor te komen dat mensen zó lang blijven kijken dat ze met zachte dwang moeten worden verwijderd. Kenmerkend voor deze en eerdere installaties is dat hij nooit de grond raakt: een soort ‘apenkooi’ voor kunstenaars. Het door hem gebouwde object is zijn wereld, en als een klein kind test hij spelend alles uit. De behoedzaamheid waarmee hij die wereld uiteindelijk verlaat om het tangramfiguurtje niet te doen wankelen is vertederend. Ter afsluiting van de performance klimt Wannes over de brug bij het Groenewegje (tot grote schrik van een passerende politiewagen) om een piepklein kurkbootje te water te laten. Op naar de toekomst?
Mooi is dat er een sterk verband is tussen de expositie en de galerie, die op het punt staat haar nieuwe wereld te gaan inrichten en uittesten. De eerstvolgende tentoonstelling is een gelegenheidsexpositie gecureerd door vvork.com, een goedbezochte website voor beeldende kunst. Daarna komen verschillende ‘huiskunstenaars’ aan bod zoals Jasper Niens en Matthijs Bosman, die speciaal voor de expositie werk zullen produceren.
En de toekomst? Tot nu toe zijn er nog slechts wat van de kurken bootjes uit de performance verkocht. Maar plannen zijn er genoeg, waaronder verkoop via internet, een gat in de markt vermoeden ze bij West. Iedereen googelt zich gek. Internationale beurzen staan op het verlanglijstje. Alsook het uitgeven van een boek. West fungeert daarmee als internationaal platform voor Haagse / Nederlandse kunstenaars. Hoewel agressief promoten van ‘hun’ kunstenaars niet gebeurt, worden zij toch opgepikt. Zo is er bijvoorbeeld op dit moment een expositie in München waaraan maar liefst vier West kunstenaars deelnemen. Allen gezien op de beurs in Berlijn.

--

De installatie op de foto lijkt een uitvergrote versie van een blok waar kleine kinderen mee spelen. In het grote blok zitten kleinere blokken, die je uit het grote blok kan halen en er weer in kunt stoppen. Op deze wijze kan een kind leren om verschillende vormen te herkennen.

Wannes Goetschalckx (1978, Zoersel, België) heeft deze installatie gemaakt om er zelf mee te spelen in zijn performance ‘1 Kind’ (one kind). Tijdens deze performance zie je hem balanceren om het grote gevaarte niet tegen de muren van de galerie aan te laten komen en er zelf niet vanaf te vallen. Hij laat het heen en weer bewegen alsof het in een hevige storm verzeild is geraakt. Hij onderzoekt het gevaarte waar hij op terecht is gekomen. Gaandeweg ontdekt hij de vijf losse blokken aan de voorkant. Hij verdwijnt in het gevaarte door het onderste blok naar binnen te duwen en zich door het nauwe gat naar binnen te laten glijden. Dan duwt hij de overige blokken een stuk naar buiten, komt zelf weer tevoorschijn, neemt de blokken uit hun holte en plaatst deze op de bovenkant van het grote object. Dan klimt hij zelf weer op de bovenkant. Geen moment raakt hij hierbij de grond aan.

Vervolgens slaat hij aan het puzzelen met de blokken, hij stopt ze in een vierkante holte in het midden van het object, haalt ze er weer uit, kijkt hoe ze in elkaar passen. Uiteindelijk maakt hij met de vijf blokken een mensfiguur. Zodra deze staat, schuifelt Goetschalckx behoedzaam naar de rand van het grote blok en laat zich er langzaam afglijden.

Dan rent hij naar een ander ruimte waar hij uit een glazen bak met water een klein bootje haalt, gemaakt van een halve kurk, een cocktailprikkertje en een papieren zeiltje. Vervolgens rent hij naar de buiten de galerie gelegen gracht, klimt langs de kademuur naar beneden en laat het bootje te water. Einde performance.

Als een Robinson Crusoë lijkt Goetschalckx tijdens zijn performance aan te spoelen op een onbewoond eiland. Hij laat zich niet uit het veld slaan door de situatie waarin hij is beland, maar onderzoekt de mogelijkheden die de omgeving hem biedt. Blijmoedig als een kind dat zich nog kan verbazen geniet hij van wat de omgeving hem schenkt. Zoals een kind uren kan spelen, zo blijft hij gefascineerd puzzelen tot het hem is gelukt een mensfiguur te creeëren. Hij voelt zich volkomen op zijn gemak in zijn omgeving.

Tijdens het puzzelen met de blokken ontstaan er ook enkele dierfiguren. Dit in combinatie met de vorm van de installatie veroorzaakt het gevoel dat Goetschalckx zich op een ark bevindt en als een Noach zorg moet dragen voor een veilige tocht. Op dat moment vindt er een korte schakeling plaats tussen het kind Goetschalckx en de volwassen Goetschalckx.

Wanneer de mensfiguur uit de vijf blokken is gevormd en op de wankele ondergrond staat, verdwijnt Goetschalckx voorzichtig van het grote blok. Is deze mensfiguur een portret van het kind Goetschalckx of van de volwassen Goetschalckx? Laat hij het kind achter zich of keert hij zich juist af van wat hem als volwassene te wachten staat? In beide gevallen blijft het een teer evenwicht.

Door uiteindelijk het kleine bootje te water te laten lijkt hij afscheid te nemen van iets dat voorbij is, maar op datzelfde moment lijkt er een fascinerende nieuwe reis te beginnen.

Babeth Knol