Hedendaagse kunst in een vochtige bunker

Het is niet de meest voor de hand liggende plek om hedendaagse kunst te exposeren, de bunker die verstopt ligt in het Haagse Westbroekpark. De ruimtes zijn laag en vochtig, de ijzeren deurposten verroest en uit alle hoeken en gaten kruipen spinnen en ander ongedierte. Toch is het West gelukt om juist hier, half onder de grond, een mooie serie tentoonstellingen te organiseren. Sinds mei nodigt de galerie iedere maand een andere kunstenaar uit om een werk te maken voor de bunker, die in de Tweede Wereldoorlog deel uitmaakte van de Atlantikwall. Nu is dat schilder Marielle Buitendijk, die er tot eind augustus exposeert.

De meeste museumdirecteuren zullen haar voor gek verklaren. Schilderijen horen immers in een witte ruimte met klimaatbeheersing, en zeker niet in een bunker waar de elementen er vat op hebben. Maar Buitendijk (1976), die vijf jaar geleden de Koninklijke Prijs voor de Schilderkunst won met haar ge-airbrushte schilderijen van voetbalstadions, is het risico bewust aangegaan. Ze hing drie van haar diffuse voorstellingen – waar je na enig scherpstellen een tribune, een arena en een gang in kunt herkennen – aan de muren. Met hun asgrijze tinten passen de schilderijen perfect in de betonnen omgeving. Alsof ze ervoor gemaakt zijn.

Hoogtepunt van de tentoonstelling is een wandsculptuur die Buitendijk speciaal voor de bunker maakte. Het reliëf, zo’n acht meter lang, oogt robuust en massief, alsof het is opgetrokken uit hetzelfde beton als de bunker zelf. Maar een lichte aanraking verraadt dat het werk gemaakt is van styrofoam, dat vervolgens gepleisterd is. Een nutteloos verdedigingswerk dus, waar je met je vinger zo doorheen zou kunnen prikken.

Inspiratie voor het werk deed Buitendijk op tijdens een bezoek aan Istanbul, waar ze geraakt werd door de geometrische patronen in de islamitische kunst. Die rasters voerde ze in de bunker in 3D uit. Mij deed de installatie nog het meest denken aan de modernistische wandreliëfs die je ook in concertzalen uit de jaren vijftig en zestig vindt. Al met al is het dus een vreemde mix, deze utopische kunst met islamitische wortels in een reliek uit de Tweede Wereldoorlog. Maar gek genoeg werkt het wonderwel. Een aanrader!

‘Ik ga niet het hele land door op zoek naar bunkers’

De bunker in het Westbroekpark krijgt steeds vaker een kunstbestemming. Voor kunstenaars en bezoekers die zich er laten zien, is het wellicht even wennen. Van gebruikelijk mooie, vlakke, wat saaiige witte muren die als achtergrond fungeren, is namelijk geen sprake. De kunst in de bunker toont zich op sfeervol, verouderd beton.

West heeft deze zomer een aantal kunstenaars gevraagd zich door het bouwwerk in het Westbroekpark te laten inspireren en het als expositieruimte te gebruiken. Het project De Bunker loopt sinds mei. Deze maand is het de beurt aan de Rotterdamse kunstenares Marielle Buitendijk. Als nummer vier is ze voorlaatste in de colonne makers. Eerder exposeerden Berndnaut Smilde, Lotte Geeven, Ward Denys uit België en Denis Isaia uit Italië in het gebouwtje dat bij theeschenkerij Aan de Waterkant ligt. Voor Buitendijk is het project een uitgelezen gelegenheid om haar paint-brush techniek te etaleren. De kunstenares die er tal van schilderijen exposeert, zegt de bunkerklus vooral als een uitdaging te hebben ervaren. In het nauwe complex heeft ze zichzelf kunnen ontwikkelen. “Het was best moeilijk, maar ook vooral een uitdaging”. Buitendijks stijl kenmerkt zich door een voorliefde voor architectuur en fotografie. Daarbij speelt de historie een prominente rol. “In mijn werk zitten elementen van dwingende architectuur. Dat zijn plekken die voor één doel zijn gebouwd. Daarnaast houd ik van de geschiedenis, het verhaal erachter. Ik gebruik veel zwart en wit – dat doe ik expres – om de suggestie te wekken dat het is geweest”. Haar voorkeur voor paintbrush-technieken zorgt nogal eens voor verbaasde blikken. “Het is zo dat als ik zeg dat ik met een spuitbus werk dat daar een beeld bij ontstaat. Ik kan niet ontkennen dat mijn schilderijen lijken op graffiti of op vrachtwagens die zijn gecustomized”.

Keuzes
Het gangenstelsel in de bunker bleek voor Buitendijk een interessante omgeving om zichzelf in een nieuwe setting te ontdekken. “Het is een vorm van inrichten die naar keuzes maken gaat. Ik heb het nooit als een beperking ervaren, dat geeft iets van een mankement aan. De plek heeft iets heel eigens, de routing maakt het echt een klein complexje. Het heeft een hele eigen sfeer”. Al kan het maken van kunst in een geïsoleerde ruimte als een bunker toch voor de nodige benauwdheid zorgen die een weerslag heeft op het definitieve werk, zegt de nuchtere Rotterdamse, die daar geen enkele last van heeft gehad. “Ik kan er toch ook weer uit?”. Hoewel de kunstenares een fascinatie koestert voor dwingende architectuur en ze de afgelopen tijd volop haar gang kon gaan in zo’n bouwwerk, lijkt ze weinig aanstalten te maken om zich te specialiseren als bunkerkunstenares. “Om dit hele project zit een context. Ik ga niet het hele land door op zoek naar bunkers”. De expositie van het werk van Buitendijk loopt nog tot en met 29 augustus. Daarna is het vanaf vier september de beurt aan de kunstenaars Harold de Bree en Marcel van Eeden. Die zullen van 4 tot en met 19 september met hun werk creatief invulling geven aan het macabere bouwwerk in het Westbroekpark.

blogs:
trendbeheer: Marielle Buitendijk @ De Bunker Den Haag
welikeart: Marielle Buitendijk
5 uur: Bunker #04
chmkoome's Blog