Player

We hebben een motorstuntman gevraagd om op het dak van Q-Parking aan de Amsterdamse Veerkade in Den Haag zonder aankondiging of toestemming tijdens zonsondergang decibellen, paardenkracht en lef te tonen. Behendig, niet zonder gevaar, manoeuvreerde hij zijn gemotoriseerde leeuw over het asfalt. Balancerend, uitdagend, cirkelend, driftig spinnend. Onze duistere ridder verscheen uit het niets en stoof vervolgens weer weg in de duisternis. Even leek Den Haag op Gotham City.

Bovenstaande is een fragment uit een e-mail die ongeveer een week geleden op de redactie van mister Motley binnenkwam. Het gaat hierin over de vijfde act van ‘Surveillance’. We belden met de ene helft van het tweekoppige brein achter het project, dat bestaat uit Lotte Geeven (1980) en Yeb Wiersma (1973).

(Lauranne Staat in gesprek met Lotte Geeven)

LS: ‘Vertel eens iets over Surveillance.’
LG: Surveillance vindt plaats binnen het kader van één maand en een gemarkeerd gebied van pakweg een vierkante kilometer rondom 'West' in Den Haag. Hierbinnen wijzen we de bewoners en passanten op de mogelijkheid om te allen tijde te onderhandelen over mentale en fysieke beweegruimte binnen het publieke domein. Dit project pleit voor gescherpte zintuigen en een autonome positie ten opzichte van de omgeving. Binnen de grenzen van dit gebied, gemarkeerd met een lijn van bladgoud, hebben we een reeks van abrupte verstoringen geregisseerd. Zeven in totaal, waarvan we inmiddels nog twee hebben te gaan. Wat wij de mensen voorschotelen lijkt erg op de realiteit: alles zou “in het echt” ook kunnen gebeuren, maar de maat en vorm van de ingrepen zijn dusdanig afgemeten en geregisseerd dat het de aandacht trekt. Wanneer je alle acts combineert, voel je als inwoner wel dat er iets aan de hand is. Wat precies wordt niet duidelijk, maar er broeit wel iets.'

LS: ‘Wat hopen jullie hiermee te bereiken?’
LG: ‘De verstoringen hebben tot doel de constructie van publieke ruimte te bevragen op een fysiek niveau, maar deze ruimte ook op mentaal niveau op te rekken. Als je bijvoorbeeld naar de bakker loopt, vind je wat je onderweg waarneemt heel vanzelfsprekend; het is je “normale wereld”. Maar eigenlijk is bijna alles wat we onderweg wel of niet doen en zien gebaseerd op geschreven en ongeschreven regels. Hoe we ons bewegen door deze publieke ruimte ligt vrij vast, en eigenlijk is dat heel vreemd. Surveillance wil de waarneming van het alledaagse versterken. Daarom proberen we de haast natuurlijke staat van onthechting ten opzichte van het gebied waar we ons dagelijks door bewegen te ontsporen. Het is interessant om achter de uiterlijke verschijning van de alledaagse fenomenen te kijken en die te bevragen.'

LS: ‘Is het een soort sociaal-maatschappelijk project?’
LG: ‘ Nee, absoluut niet. Alles in het project bevindt zich eigenlijk juist op of buiten de rafelrand van de wet. Het is veel meer een onderzoek naar soevereiniteit van de publieke ruimte. Onze rol is die van de kunstenaar als vragensteller. Wij zijn als het ware ‘de vonk in de motor’. We stellen dingen aan de kaak, stippen de complexiteit en ambiguïteit van onze aannames over het publiek domein aan.'



LS: ‘Kun je nog iets meer vertellen over de laatste act met die motorfiets?’
LG: ‘We hadden de coördinaten van een plek gegeven waar ‘iets’ zou gebeuren, en mensen uitgenodigd daarheen te komen. Mensen moesten dus zelf op zoek naar die plek, en wisten niet wat er zou gebeuren. Er hing de unheimische sfeer van een illegale drugsdeal. De opkomst was bizar in zijn soort: de onderwereldfiguren van Den Haag stonden op het dak van de parkeergarage, met zwarte Audi’s. Gedurende deze maand hebben Yeb en ik ons op een niet-hiërarchische manier door het gebied bewogen en zijn overal naar binnen gegaan: bij de velgen-specialist, de bloemist, maar ook gewoon bij bewoners. Zo is er een enorm netwerk ontstaan. Binnen deze eclectische groep mensen wordt zo’n verhaal gedragen.’

LS: ‘Mogen we al iets weten over de volgende act?’
LG: ‘Die heet ‘Pack’, wat roedel betekent. We hebben een groep straatbasketballers gevraagd om tegelijkertijd onder de bewakingscamera’s in ons gebied te gaan dribbelen, onder iedere camera één. Ze dragen allemaal een hoodie en dagen de camera uit. Het beoogde resultaat is een dubbel gevoel van synchroniciteit, voorbijgangers zien op tien punten in de straat hetzelfde tafereel, en de bewaker ziet op alle schermen aan de muur exact hetzelfde beeld. Je denkt bij dat woord Pack meteen aan een groep wolven; het heeft iets dreigends – zoals bijna alles in dit project. De roedel is de hoogste orde binnen een gebied, het bewaakt het territorium. De groep basketballers is als roedel te zien, maar Pack is ook de camera’s verbonden aan het systeem van de orde en handhaving. Niets binnen ‘Surveillance’ is eenduidig, maar alle aktes berusten op de vereniging van tegenstrijdigheden.'




LS: ‘Heeft dit iets te maken met het begrip ‘doublethink’ dat in het project een grote rol speelt?’
LG: ‘ ‘Doublethink’ is een begrip dat door George Orwell is geïntroduceerd in het boek '1984'. Het is een mentaal mechanisme dat mensen in staat stelt tegelijkertijd twee volkomen tegengestelde ideeën te accepteren. We hebben bijvoorbeeld vandaag undercover bij de politie meegelopen en in een politiewagen door ons gebied gesurveilleerd. Door hun ogen kijken en ook door de ogen van de straat kijken zonder dat deze twee kruisende bliklijnen elkaar in de weg zitten, is een voorbeeld van ‘doublethink’ binnen dit project.’


LS: ‘Gebeurt er na afloop iets met de uitkomsten van het ‘onderzoek’?’
LG: ‘We zijn een vuistdik dossier aan het bouwen waarin alles dat nodig was om dit project voor elkaar te krijgen is opgenomen. Het vormt een niet hiërarchische verzameling van boetes, bonnetjes, e-mails, coördinaten, vergunningen, etc. We wilden geen ‘publicatie’ in de traditionele zin van het woord, want dat is vaak een boek dat bij de kunstboekhandel of een tentoonstelling komt te liggen. We wilden iets intiems, iets ongepolijsts dat de vaart en bravoure van het project vangt. We maken van het dossier een pdf-versie, die mensen zelf kunnen uitprinten. Het is eigenlijk een soort handleiding voor een kleine revolutie.’

LS: ‘Is er nog iets dat je kwijt wilt?’
LG: ‘Een tipje van de sluier over de slotakte: hou in de late avond het LED-scherm op de grote toren ‘Het Strijkijzer’ in Den Haag in de gaten.’

De act ‘Pack’ vindt plaats op maandagavond 15 april en de datum van de laatste act ‘The Restless Eye’ zal komende week op de website van West (www.west-denhaag.nl) bekend worden gemaakt.

West
Groenewegje 136
2515 LR, Den Haag

Kunstenaars Yeb Wiersma en Lotte Geeven slaan de handen in ineen voor een tijdelijke samenwerking in Galerie West in Den Haag met het project 'Surveillance'. Ze hebben het gebied rondom West, de Stationsbuurt en een deel van het centrum van Den Haag, gemarkeerd met een gouden lijn. Deze vierkante kilometer is een maand lang het speelveld waarin zij acties opzetten en ingrepen op de stad doen, hun zogenaamde life & site-specific acts.
Op 16 maart vond de aftrap van het project plaats met 'Act One: Isaacs’ Principles', waarvoor Wiersma en Geeven een basketbalwedstrijd in de galerie organiseerden. Bekijk hier de video. Zaterdag 23 maart was het tijd voor 'Act Two: Dark Hour'. Kunstbeeld reisde af naar Den Haag.


Eiffeltoren
Bij binnenkomst in de galerie is iedereen druk bezig met vuilniszakken. Na een korte 'briefing' blijkt waarom: het is de bedoeling dat we met zijn allen de Stationbuurt gaan verduisteren. Dat betekent etalages, lantaarnpalen en andere lichtgevende zaken afplakken en aanbellen bij buurtbewoners of ze het licht uit willen doen.
Yeb Wiersma: 'We parasiteren een beetje op het internationale 'Earth Hour': een actie voor de duurzaamheid waarbij iedereen deze zaterdagavond een uur lang het licht uit doet. Als je mensen wil overhalen zeg je maar dat de Eiffeltoren ook op zwart gaat!'
Vanuit het Strijkijzer (gebouw in de buurt van West) worden onze acties gefilmd en hopelijk ontstaat er zo een donkere rechthoek in het uitzicht over Den Haag. Vanavond is een 'ode aan de duisternis', aldus Yeb Wiersma. 'De duisternis is niet alleen iets akeligs, het zorgt er ook voor dat je de sterren kunt zien.'

Helaas zijn we nog maar kort bezig als de politie in de gaten krijgt dat dit een actie is waar ze niets vanaf weten. Een vurige discussie heeft geen zin: we moeten de actie staken. We keren terug naar West om de handen te warmen in de donkere galerie. Hier prijzen de kunstenaars iedereen om hun inzet. 'Misschien was de actie überhaupt onmogelijk, maar het gaat juist om de hoop die er is om dit mogelijk te maken. Het grote gebaar is wat telt.'

Natuurlijk wisten we dat het haast onmogelijk was om ons Surveillance gebied, van pakweg een vierkante kilometer, tijdelijk geheel te verduisteren. Wanneer iets bijna onhaalbaar lijkt, wil niet zeggen dat je het niet kunt proberen. We voerden verwoed campagne om de poging te laten slagen. We hanteerden de methode van de hoop en het avontuur. De verduisteringsact op zichzelf was niet het belangrijkste doel. Die diende als drager. Een voet tussen de deur om een reeks ongewone ontmoetingen tussen verscheidene groepen, ideën en plekken tot stand te brengen. Dat is zeker gelukt. We kwamen in vele onverwachte situaties en op de meest uiteenlopende locaties terecht. Van bordeel tot Chinese huisartsenpraktijk. Er openden zich nieuwe deuren en perspectieven. Niets is wat het lijkt als je goed kijkt. Den Haag leek de eerste dag van aankomst onverwachts meer buitenland dan China. ‘Ik stond in de kamer waar ik een maand zou verblijven, keek naar buiten in de vroege avond over de stad en voelde me volkomen verloren en onthecht.’ vertelt Lotte. Een gebied in eigen land kan dus meer buitenland zijn dan bijvoorbeeld China. Een bijzondere gewaarwording. Buitenland is dus meer een staat van zijn dan alleen een geografische locatie. Vanuit deze staat van buitenland is alles nieuw, speciaal en belangrijk. Hier of daar, we hanteren dezelfde aanpak. Eentje waarbij veldwerk, snelheid en het tonen van lef voorop staat. Dit helpt ons eigen grenzen en gereserveerdheid te passeren en maakt ons weerbaar; tegen de soms weerbarstige realiteit. Alle acts zijn vooraf geregisseerd en staan op zichzelf, maar zijn tegelijkertijd inhoudelijk met elkaar verbonden. Als in een script. Elke act daagt op eigen, licht verontrustende en visuele wijze de spontane, autonome speelruimte van het door ons met goud gemarkeerde gebied uit. En onderzoekt de zichtbare en minder zichtbare lijnen en grenzen die hier doorheen lopen. Loop maar eens met blote voeten over straat. Voorbijgangers zullen dit opmerken. Je vertoont ander, voor sommigen zelfs raar, ongebruikelijk gedrag. De openbare ruimte kenmerkt zich door een dik tapijt van (on)geschreven gedragscodes. Met Surveillance schuren we voortdurend tegen ‘vanzelfsprekend straatgedrag’ aan. De politie weet zich dan ook niet goed raad met ons. Ze worden overvallen door twijfel, wanneer ze ons aanhouden, terwijl we onze acts uitvoeren. ‘Wat zijn wij aan het doen?’ ‘Hebben jullie hier vergunning voor?’ Het is niet zo dat ze onze visuele statements en ingrepen per se afkeuren. Integendeel, maar het zorgt voor verwarring dat we dit doen zonder aankondiging, zonder vastlomlijnd kader. Ze strooien met begrippen als verstoring van de openbare orde en veiligheid. We zijn ongrijpbaar voor ze. Niets in dit project is kritiek, niets in dit project wil oordelen. Wel willen we plaatsen en betekenissen van plekken en passanten binnen het gebied bevragen op een niet hiërarchische wijze. Binnen Surveillance is het luchtruim, de moskee, het asfalt en een basketbal van gelijke waarde. Onze rol is die van de actieve onderzoeker. De galerie functioneert als hoofdkwartier, als onderzoeksplek van waaruit we opereren. In een wervelwind-achtige kettingreactie van onverwachte ontmoetingen en geregisseerde acts verbinden we de snackbar met de bewoner van de hoogste woontoren van dit gebied en de kleine Britse mantelmeeuw met de bewakingscamera’s van de politie. De basketbalwedstrijd diende als startschot, als openingsact van het project Surveillance. En onderstreept het belang van beweeglijkheid. Voor zowel ons als makers als voor de toeschouwer. Fysieke actie als oefening in vitaal waarnemen, denken en handelen. Dit houdt je alert en stelt je in staat te reageren op verandering en te anticiperen op een ervaring die je nog niet kent. Het stuwt je verder, richting onbekend terrein. Stel je voor je hebt een vriend of vriendin waar je gek op bent, een veel gebruikt ritueel, een haast natuurlijke handeling is een gouden ketting om zijn of haar nek te slingeren. Als sieraad, maar ook als teken van verbondenheid en bezit. De aard van de mens om ongrijpbare zaken te willen bezitten door ze te markeren is in strijd met de aard van het 'bezit'. We kunnen geen luchtruim of mens bezitten. Wel kunnen we lijnen trekken om dingen die een object van onze interesse zijn, om ze zo beter te beschouwen, dezelfde handeling maar met een andere intentie. Onze gouden ketting om de buurt rond West is dubbelzinnig. Het is een markering van een gebied in een gebied, maar meer dan dat gaat het over het onvermogen van de mens om te claimen. Elk gemarkeerd gebied is per definitie onvast en onderhevig aan onderhandeling. Het had ook een andere streep kunnen zijn. De concentratie, rust en geduld die nodig is om de flinterdunne lijn bladgoud aan te leggen over doorgaande wegen, in het hart van de nacht, dwars over pleinen, onder banken door wekt de aandacht en betrokkenheid van de bewoners; niet per se het goud zelf. De handeling en haar traagheid (c.a. 3 meter per uur) is het echte goud als je wilt.
Denk adrenaline, luchtruim, motoren, wolven en een bal.

Avondlog — Surveillance (2)

Avondlog — Surveillance (1)

Surveillance van Lotte Geeven & Yeb Wiersma

Lotte Geeven en Yeb Wiersma
(Gerrit-Jan-de-Rook)

In West werd op 16 maart het startschot gegeven voor Surveillance waarin Yeb Wiersma en Lotte Geeven een tijdelijk samenwerkingsverband aangaan om een halve vierkante kilometer Haagse binnenstad aan een artistiek en sociaal onderzoek te onderwerpen.

Zoals gebruikelijk werden de bezoekers gastvrij onthaald waarna in de tot basketbalterrein omgetoverde hoofdruimte van de galerie een heuse wedstrijd plaatsvond die door het ruim aanwezige publiek enthousiast werd gevolgd. Ongewoon en deraillerend maar tegelijkertijd spontaan en verfrissend. De toon voor het onderzoek werd gezet: Geeven en Wiersma willen een maand lang de binnenstad van Den Haag tot onderwerp maken van zeven ‘life & site-specific acts’. Kunst en realiteit zullen elkaar ontmoeten en een confrontatie aangaan. ‘Het script, de handleiding voor dit onderzoek, bestaat uit geregisseerde aktes die de gecontroleerde gevestigde orde uitdagen en beroep doen op het begrip autonomie.’

Zoals de geregisseerde realiteit – de basketballwedstrijd – zich afspeelde in de hoofdruimte van West, was in de bovenruimte een videoweergave van de wedstrijd te zien: een gecontroleerde en artificiële ingreep die zowel esthetiserend als abstraherend werkte. Een dergelijke dichotomie – ontleend aan het begrip ‘doublethink’ uit Orwells ’1984′ – waarin continu geschakeld wordt tussen twee tegengestelde begrippen – vormt de modus operandi van Wierma en Geeven. Constant bewegend ‘tussen autoriteit en autonomie, tussen controle en wildernis’.

Om het gebied goed te leren kennen is een maquette van het betreffende gebied vervaardigd. Ook was divers landmeetkundig materiaal te zien die wellicht van pas kwam bij een andere pièce de résistance: een gouden lijn in het Haagse centrum die het onderzoeksterrein markeert.

West zal bij dit onderzoek als hoofdkwartier fungeren. Wat er in de volgende weken te zien is, kan het best gevolgd worden via deze link.

Na al het natuurgeweld van vrijdag werd zaterdag bij West de tentoonstelling Surveillance van Lotte Geeven en Yeb Wiersma geopend. Van een expositie in de klassieke zin is eigenlijk geen sprake. De kunstenaars hebben de galerie tot hoofdkwartier gemaakt van de acties die zij de komende weken in de omgeving van de galerie gaan uitvoeren. Om de actieradius aan te geven hebben zij een gebied afgetekend met een gouden lijn die zij de afgelopen week door de stationsbuurt en het centrum hebben aangebracht met bladgoud dat op de wegen en stoepen is aangebracht. Dit goud zal door het verkeer en voetgangers slijten en zich binnen en buiten het gebied verspreiden. Tijdens de duur van de tentoonstelling voeren zij een zevental acties uit waarvan de tweede `The Dark Hour` heet. Binnen het gebied proberen zij op 23 maart alle lichten uit te laten doen door de bewoners waardoor een donkere vlek in de stad ontstaat.

Voor de opening vond een preview plaats op de bovenste verdieping van `het strijkijzer`, een tweeënveertig verdiepingen hoge toren naast station Hollands Spoor. Een klein gezelschap kon het geprojecteerde actiegebied observeren als ware surveillanten. Tot ieders aangename verrassingen was de gouden lijn inderdaad te ontdekken op verschillende plaatsen. Het gezelschap vertrok voor zes uur naar de galerie waar de opening plaats zou vinden met een eerste actie die veel nieuwsgierigheid wekte.

Het hele gebeuren levert veel vragen op over de plaatsing van de galerie in een sociale bedding en het engagement van de omgeving met wat in de galerie gebeurt. De kunstenaars proberen te onderzoeken hoe de publieke ruimte functioneert, hoe soeverein is de ruimte, wie bepaalt wat er gebeurt en wat er niet gebeurt. Het concept van “doublethink”, de mogelijkheid van twee parallelle tegengestelde waarheden, zoals een nano-deeltje er tegelijkertijd wel en niet kan zijn, staat bij de manier van denken van de kunstenaars centraal. Het is daarom dat de kunstenaars hun acties uitvoeren tijdens de schemering die je donker en licht zou kunnen noemen.

Tijdens de opening vond de eerste actie, Isaac’s Principles plaats. De geplande tijd was 18.18 u, maar dat werd wat later. En toen gebeurde er ook wat!

There is one question that keeps popping up – why does art have to be so hard to explain and so simple to look at? This question reappeared yet again after I read press release announcing the start of a new project titled Surveillance. Do we really need to use as many words as possible to describe something as simple as the sovereignty of public space and ownership of the streets? Or is it that simple? With less words and a lot of action, Lotte Geeven and Yeb Wiersma are inviting you to explore this subject through one month long project Surveillance.

The project team has its headquarters in the West gallery but the actual project will take place outside of gallery’s walls, in parts of two districts that are surrounding the gallery – the Stationsbuurt and the Centrum. In the next month, from 16 March until 16 April, Lotte and Yeb will intervene in this space following a script composed of seven “life & site-specific acts”. Visitors will not be able to distinguish the fine line between the acts that challenge the controlled establishment and the reality in which habits and characteristics of the city reside.

The script will slowly unfold creating series of images and movements that are relating to “the street at a fundamental level”. Various acts will be announced and compiled on the blog Surveillance. Although the first act titled Isaac’s Principles was scheduled to start Saturday 16 March at 18:18 hours in the West headquarters, some preparations were already made in the form of 1 kilometer long line of pure gold that has been installed or drawn in the streets of The Hague. Is that the border of our dynamic space and what are Isaac’s Principles devoted to – Newton’s Mathematical Principles of Natural Philosophy, Asimov’s Laws of Robotics or something else? Tickling the curiosity!
Lotte Geeven finished Rijksakademie in Amsterdam in 2009. Since then she is trying to observe and translate the society into poetic large-scale installations, objects and photographs. Her approach is described as anarchistic and refreshing. Yeb Wiersma walks in the garden of visual art, journalism and essays and creates through research and fieldwork. Her field of activity is often situated in ‘urban’ nature. Wiersma  studied at the Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam and subsequently at the Cooper Union in New York City.