‘Wetenschappers en kunstenaars hebben tijd nodig om te rijpen’


De start van de Studium Generale-reeks Tussen Kunst en Wetenschap op 14 april was veelbelovend. Kunstenaar Ramsey Nasr en geneticus Hans Clevers vonden elkaar: ’Er is tijd en creativiteit nodig om ontdekkingen te doen.’

Wetenschap en kunsten onder druk
In een huiskamersetting in het Haagse Paard van Troje spraken Ramsey Nasr (auteur, acteur, regisseur) en Hans Clevers (arts, geneticus, KNAW-president) met enorme bevlogenheid over hun domein. Vooral over de druk van bezuinigingsmaatregelen en de politieke wens om maatschappelijk relevant bezig te zijn.

Kunst hoeft niet mooi te zijn
Nasr spreekt over de angst van mensen om zich open te stellen voor nieuwe ervaringen en andere meningen. ‘Kunst kan je een andere kijk op de wereld geven. Kunst hoeft niet altijd mooi te zijn of prettig om naar te kijken, maar kan natuurlijk ook wrevel opwekken of shockeren.’

Eureka-moment is zeldzaam
Clevers, die baanbrekend onderzoek deed naar darmkanker, beaamt dat ook in de wetenschap lang niet alles via het perfecte scenario verloopt. ‘Een Eureka-moment is zeldzaam in de wetenschap, maar het is wel waar wetenschap over gaat.’ Tijd en creativiteit zijn nodig om ontdekkingen te kunnen doen. En tijd om te falen. ‘Ontdekkingen plan je niet.’ De druk die jonge wetenschappers nu voelen om te presenteren, werkt demotiverend volgens Clevers. Er is vrijheid nodig om onderzoek te doen. ‘Niet alle TU-studenten kunnen een nog betere gloeilamp uitvinden.’

Tijd nodig om te rijpen
Beiden zijn het erover eens dat wetenschappers en kunstenaars de tijd moeten krijgen om te ‘rijpen’ en niet altijd direct hun maatschappelijk belang kunnen aantonen. Nasr: ‘Wij kunnen niet bepalen hoe waardevol kunst en wetenschap zijn voor toekomstige generaties. Van Gogh en Rembrandt stierven arm, pas later zagen we hun belang.’

Onderzoek grensvlak kunst en wetenschap
Het gesprek inspireert het publiek. Eva Grosfeld, masterstudent Humanistiek in Utrecht, is gekomen omdat ze bezig is met een afstudeeronderzoek over het grensvlak tussen kunst en wetenschap. Ze zegt geraakt te zijn door de bevlogenheid van beide sprekers. ‘Ik ben gesterkt in de keuze voor mijn onderzoek. Ik wil daarmee aantonen of die twee denkwijzen ons iets opleveren om over de zin van het leven te leren.’

Beeldenstorm in het Midden-Oosten
De gespreksleider van deze bijzondere reeks talkshows, Andrea van Pol, programmamaker bij de VPRO, kijkt uit naar de volgende aflevering op 28 april. Gasten zijn dan Maarten Jansen (archeoloog aan de Universiteit Leiden) en Hans van Houwelingen (beeldend kunstenaar die de relatie tussen kunst, ideologie en politiek zoekt). Van Pol: ‘Mijn hart huilt als ik fragmenten zie van de beeldenstorm in het Midden-Oosten. Ik wil Maarten Jansen vragen hoe dat is voor archeologen.’ Ook voor Hans van Houwelingen heeft ze al een vraag in petto: ‘Hij heeft een pad aangelegd van grafstenen die overblijven na het ruimen van graven. Wat is zijn gedachte erbij?’ Natuurlijk gaat ze ook op zoek naar wat beiden verbindt en hoe zij hun vrijheid als wetenschapper en kunstenaar ervaren.