www.metropolism.org, januari 2009, Carolien Zeeman

Windmachines en kijkdozen
Oscar de Kiefte en Ejderkan A Tastekin

In de etalage van West in Den Haag staat een vreemd rijtuig: onmiskenbaar een fiets maar tegelijkertijd een windmachine. Met de Wind Turbinefiets van Oskar de Kiefte vangt de fietser wind op met de ingebouwde windmolen. De opgewekte energie wordt opgeslagen in de accu en na enige tijd fietsen is er genoeg energie om verder te rijden zonder te trappen. De Kiefte onderzoekt Nederlands’ bekendste vervoermiddel - de fiets. De verschillende functies ervan, zoals comfort of snelheid, vergroot De Kiefte uit in zijn ontwerpen. Zo is Intercity Fiets, net als de trein ontworpen voor grote snelheid en lange afstanden. De fietsen van De Kiefte zijn elementair en blinken uit in hun eenvoud. Bij Dikke Buizenfiets heeft de kunstenaar alle losse onderdelen geïntegreerd in het simpele frame. Het zadel is overbodig omdat de buizen dik genoeg zijn om op te zitten; de verlichting zit in het frame ‘verstopt’.
West laat vier van zijn ontwerpen zien, aangevuld met een demonstratievideo. Dat laatste is een gelukkige greep, want door de statische presentatie gaat er helaas veel charme van de fietsen verloren. Het ontwerp op zichzelf is soms te minimaal om het achterliggende concept uit af te kunnen leiden. De fietsen overtuigen doordat ze daadwerkelijk functioneren zoals De Kiefte dat voor ogen heeft; een demonstratie is hiervoor essentieel. Wel logisch, aangezien fietsen nu eenmaal ontworpen zijn voor gebruik. Een andere kunstenaar die tegelijkertijd door West gepresenteerd wordt, is Ejderkan A Tastekin. Terwijl De Kiefte specifiek het concept van een fiets als onderwerp neemt, onderzoekt A Tastekin brede begrippen zoals ruimte en perspectief. Voor de tentoonstelling heeft hij een ruimte van West omgebouwd tot de lichtinstallatie Twins.
Een maquette toont het prototype van de installatie en benadrukt het verschil tussen concept en uitvoering: West is met haar twee grote ingebouwde schouwen niet de smetteloze white cube uit de maquette. Toch weet A Tastekin op bijzondere wijze de galerieruimte in zijn werk te integreren. Met behulp van witte, speciaal geplaatste muren creëert A Tastekin twee praktisch identieke kamers. Deze worden verlicht met contrasterende kleuren: de ene rood, de ander groen.
Met hellende muren en complementaire verlichting verandert A Tastekin het perspectief van de ruimte. De galerie verandert in een grote kijkdoos waar de bezoeker middenin staat. De beleving van Twins wordt echter verstoord doordat de ramen maar gedeeltelijk zijn afgeplakt. Er zijn bewust twee grote openingen uitgesneden die de buitenwereld binnenlaten. Wat er buiten op straat gebeurt – langsrijdende auto’s, fietsers en wandelaars – blijkt uiteindelijk interessanter dan de kijkdoos waar de bezoeker zich in bevindt. Op het eerste gezicht lijkt het werk van De Kiefte en Tastekin ver uit elkaar te liggen, maar er is een belangrijke overeenkomst: beide kunstenaars bevragen de dagelijkse werkelijkheid. Ze onderzoeken onderwerpen die voor veel mensen vanzelfsprekend zijn. Beide kunstenaars zijn sterk conceptueel bezig, maar het lukt De Kiefte beter dan A Tastekin om het achterliggende idee in zijn eindwerk te verbeelden.
Zo zijn het model en de uitvoering van De Kieftes Dikke Buizenfiets nagenoeg identiek: verschillend in grootte en enkele details, maar het ontwerp is duidelijk overeind gebleven. Aan de hand van de maquette van A Tastekin is juist te zien hoe zijn idee in de vertaling naar de werkelijke ruimte enigszins verloren gaat. Het lijkt erop dat A Tastekin te graag Twins wilde uitvoeren in een ongeschikte ruimte en daardoor met zoveel creatieve oplossingen heeft moeten komen dat het oorspronkelijke concept naar de achtergrond is geraakt. De installatie prikkelt wel maar dit effect is maar van korte duur. De fietsen van De Kiefte blijven langer hangen, zetten je aan het denken en zorgen dat je de komende tijd niet meer gewoon naar een fiets kan kijken.

Carolien Zeeman